غزوه بنی نضیر

غزوه بنی‌نضیر، نام یکی از غزوات پیامبر اکرم با یهودیان بنی‌نضیر مدینه.این غزوه، دومین جنگ پیامبر(ص) با یهودیان مدینه است که در ربیع الاول سال چهارم هجری اتفاق افتاد.[۱] بنی نضیر به همراه بنی قینقاع و بنی قریظه، قبایل یهودی ساکن مدینه از هم پیمانان پیامبر(ص) به شمار می‌رفتند که هر سه پیمان شکن شدند. این جنگ به پیروزی مسلمین و بیرون راندن بنی نضیر از مدینه انجامید.

موقعیت غزوه بنی نضیر

قبیله بنی نضیر پیش از ظهور اسلام در یثرب (مدینه) ساکن بودند. یعقوبی آنها را طایفه‌ای یهودی از قبیله جُذام می‌داند که اطراف کوه نضیر زندگی می‌کردند از همین رو به قبیله بنی نضیر معروف شدند.[۲] برخی دیگر آنها را از نسل هارون بن عمران دانسته که پس از وفات موسی(ع) و پیش از مهاجرت قبایل عرب اوس و خزرج در آن ناحیه ساکن شدند.[۳] ابن سعد منزلگاه آنان را ناحیه الغَرْس ذکر کرده است.[۴] بنی نضیر و سایر یهودیان ساکن مدینه ثروت فراوانی داشتند. از همین رو، اوس و خزرج برای غلبه بر آنها از غسانیان کمک خواستند. غسانیان با سپاهی به حجاز آمدند و بسیاری از یهودیان را کشتند و از آن پس اوس و خزرج بر یهودیان مسلط شدند.[۵] بعدها بنی نضیر، در نزاع‌های اوس و خزرج جانب اوس را می‌گرفتند.[۶]

پیمان شکنی بنی‌نضیر
نزدیک به ظهور اسلام و پیش از جنگ احد قبیله بنی نضیر ظاهراً با ابوسفیان ارتباط داشتند.[۷] پس از هجرت پیامبر به مدینه، بنی نضیر در شمار دیگر یهودیان با مسلمانان، پیمان مصالحه بستند و عهد کردند که در صورت حمله دشمنان به مدینه در کنار مسلمانان به دفاع بپردازند و از تأمین مالی و جانی کفار قریش و برقراری روابط تجاری با آنان خودداری کنند.[۸] اما از آنجا که بنی نضیر پیمان خود را زیر پا گذاشتند، در ربیع الاول چهارم هجری، غزوه بنی نضیر به وقوع پیوست.[۹]

در این سال، عمرو بن امیه که از سریه بئر مَعونَه باز می‌گشت دو تن از افراد قبیله بنی عامر را، که از پیامبر امان داشتند، کشت. عامر بن طُفَیل از پیامبر دیه طلب کرد[۱۰] و پیامبر(ص) برای پرداخت دیه از بنی نضیر که هم پیمان بنی عامر بودند کمک خواست.[۱۱] بنی نضیر کمک به پیامبر را پذیرفتند، اما در توطئه‌ای برای قتل ایشان، عمرو بن جِحاش را مأمور کردند که آن حضرت را در پای دیوار قلعه با سنگی از پای درآورد.[۱۲] پیامبر اکرم از طریق وحی از نیرنگ آنان آگاه شد و به ایشان ده روز مهلت داد تا با اموال منقول خود، جز اسلحه، از مدینه خارج شوند و سالانه برای برداشت محصول خرما بازگردند.[۱۳]

فعالیت‎های منافقان
عبدالله بن اُبَی، رئیس منافقان مدینه، بنی نضیر را از اطاعت پیامبر بازداشت و وعده داد که همراه با بنی قُرَیظَه از آنان دفاع کند.[۱۴]

شروع جنگ
پیامبر، عبداللّه بن ام مَکتوم را در مدینه جانشین خود قرار داد و با لشکری به فرماندهی علی(ع) [۱۵] پانزده روز[نیازمند منبع] یا شش شب[۱۶] بنی نضیر را در محاصره گرفت. در دوره محاصره، عَزْوَک یهودی به پیامبر سوءقصد کرد که به دست علی(ع) کشته شد.[۱۷] سپس پیامبر فرمان داد تا درختان خرمای بنی نضیر در بُوَیرَه را قطع کنند.[۱۸]

سرنوشت جنگ
سرانجام یهودیان تسلیم شدند و پذیرفتند که تنها با یک بار شتر از اموالشان، بجز اسلحه و نقره و طلا، از مدینه خارج شوند.[۱۹] بعضی از آنان از جمله حُیی بن اَخطب که دخترش صفیه پس از فتح خیبر در سال هفتم هجری قمری به همسری پیامبر(ص) درآمد و ابی الحقیق (همسر اول صفیه)، به خیبر رفتند و برخی به شام مهاجرت کردند.[۲۰]

تقسیم غنائم
از آنجا که جنگی در نگرفته بود اموال برجای مانده در حکم غنیمت نبود و تصرّف در آن به اختیار پیامبر بود.[۲۱] از این رو پیامبر اکرم با توافق انصار آن را میان مهاجران تقسیم کرد تا وظیفه حمایت از مهاجران توسط انصار پایان پذیرد.[۲۲]

سوره حشر (آیات ۱ـ۱۷) درباره غزوة بنی نضیر و اخراج این قبیله است.

امیرالمومنین علی علیه السلام در نگاه دیگران7

امیرالمومنین علی علیه السلام در نگاه دیگران6

خوشا سرود لافتی به لحن ذوالفقاری اش

 

خوشا سرود «لافتی» به لحن ذوالفقاری اش

به سمت او گشوده ام پنجره‌ی خیال را
که محو آسمان کند من شکسته بال را
اگر دمی نشان دهد شکوه آن جمال را
طلوع بی بدیل را، عروج بی مثال را
به عالمی نمی دهم خاطره‌ی وصال را

 

خوشا به حال آن کسی که پیر را شناخته
میان ظلمت جهان مسیر را شناخته
از آستان چشم او غدیر را شناخته
کسی که ذره ای فقط امیر را شناخته
شناخته بدون شک خدای ذوالجلال را

 

به من نگاه می کند و آفتاب می شوم
اگر چه در حضور او ز شرم آب می شوم
هنوز غرق ظلمتم که نور ناب می شوم
همین که مست باده‌ی ابوتراب می شوم
به شور درمی آورم زبان شعر لال را

 

همین که میخورد گره به چشم او نگاه ها
فرار می کنند از برابرش سپاه ها
ولی مجال می دهد به خیل روسیاه ها
منم منم که سال ها، منم منم ماه ها
به شوق او شمرده ام گذشت ماه و سال را

علی امام من است و منم غلام علی

 

علی امام من است و منم غلام علی
هزار جان گرامی فدای نام علی

و دشمنان خداوندگار می ترسند
ز خود نمایی شمشیر در نیام علی

علی بزرگ ترین اتفاق قرآن است
که بند گشته قیامت به یک قیام علی *

قسم به وعده ی شیرین من یمت یرنی
که ایستاده بمیرم به احترام علی

یقین که ما همه سیراب می شویم آخر
کنار حوض نبی از شراب جام علی

شاعر:
سید مهدی وزیری
 

علی ای مدار خلقت

 

 

اَلسَّلامُ عَلَیْکَ
یا اَمینَ‌اللهِ فی‌اَرْضِهِ
و َحُجَّتَهُ عَلى عِبادِهِ
اَلسَّلامُ‌عَلَیْکَ یااَمیرَالْمُؤْمِنینَ

علی ای مدارِ خلقت... که تو علت بقایی
به جهان اگر نبودی، نشد این جهان بنایی

تو زعیم انس و جانی؛ تو امام جمله هستی
که پس از نبیّ مُرسَل، تو امیر و مقتدایی!

تو ولیّ کردگاریّ و بتول را تو همسر
تو ابوالائمّه هستی، تو علیّ مرتضایی

چه به سوره‌های قرآن، که فضایل تو آمد
چه به آیه‌آیه‌هایش، بُوَد از تو محتوایی...
...

امیرالمومنین علی علیه السلام در نگاه دیگران5

امیرالمومنین علی علیه السلام در نگاه دیگران3

امیرالمومنین علی علیه السلام در نگاه دیگران2

امیرالمومنین علی علیه السلام در نگاه دیگران